Erzurum asırlar boyunca Asya ve Avrupa
arasında önemli bir geçit ve ticaret merkezi olmuştur. İran ve Kafkasya
üzerinden gelen kavimlerle Avrupa'daki diğer kavimlerin kültürlerinin etkisi
altında kalan ilimiz, kökü tarihin derinliklerine kadar uzanan zengin bir
kültür hazinesine sahiptir. Yöremiz halk oyunları Türk bedii zevkini,
kahramanlık menkıbelerini insan psikolojisinin tezahürlerini bölgenin adet ve
ananelerini en güzel ve etkileyici şekilde yansıtır. Yöremiz ve çevresinde
oynanan oyunlara Bar adı verilir. Moğollarda ve Altay Türklerinde Bar, davulun
adıdır. Bar sözcüğünün kökeni ve anlamı üzerinde çok çeşitli görüşler
vardır. - Bar, Dadaşın oyununun adıdır. - Bar, Erzurum dolaylarındaki
toplu oyunların adıdır - Bar, Davul eşliğinde oynanan oyundur - Bar, Şaman
olan Türklerin şölenlerinde, davul eşliğinde oynadıkları
oyunlardır.
Bar, Barça, Baru söylenişleri eski metin, lügat ve
diyalektlerde hep topluluk, elbirliği anlamı ile kayıtlıdır. Eski çağda ilkel
insanlar birtakım korku ve inançların etkisi altında bulundukları için
hayatlarını çeşitli törenlerle idame ettirir ve bu ayinlerin davulla yaparlarmış
İlk zamanlarda hayvan derileri toprağın altında kısmen çürütülür bir nevi
tabaklama usulü ile elde edilen bu derilerden davullar yapılırdı. Şaman Türkleri
bunlara Tüngür demiş, daha sonra Kös adını almıştır. Erzurum'un milli çalgıları
davulla beraber Zurna, Ney ve Zilli teftir. Erzurum davulu hazırlanırken,
daha çok koyun ve keçi derisi kasnağa geçirilir ve sesin ayarlanmasına özel bir
önem verilir. Bu bakımdan Erzurum davulu diğer davullardan daha tok seslidir.
Gurup halinde oynanan barlar en az beş kişi ile oynanır. Bu oyunlar sonlara
doğru hızlanarak sekme denilen çevik hareketlerle oynanır. Başlangıçta el
ele tutan oyuncular süratli kısımda birbirlerinin omuzlarından tutarlar.
Oyunun başında Barbaşı, sonunda da Pöççük denilen oyuncu bulunur. Barbaşı ve
Pöççük ellerinde birer beyaz mendil tutarlar. Bazen barlarda kullanılan
melodiler halay oyunlarında kullanılmaktadır. Bar daha çok erkekler tarafından
oynandığından erkek oyunu olarak nitelenebilir. kadınlar tarafından oynanan
barlarda mevcuttur bunların yanı sıra alacı bar adıyla anılan erkekli kadınlı
barlarda vardır.
Erzurum Bar Oyunları ile Diğer Halk
Oyunları
Ağca ferikler, alacabar, aldımpram, aşırma barı, aşşahtan
gelirem, başbar, ben bir kavak olaydım, bir taş attım çeğile, Bitlis koçerisi,
daldalan barı, durna barı, erfene, Ermeni barları, Erzurum Barları, felek,
güzeller barı, hanım barı, hayvan taklit oyunları, heynare, hoş bilezik,
karadüzen, Köroğlu barı, kutkut barı, Kürdün ayavanı barı, Kürt barı, lavik
barı, Osman ağa, sallama, sarhoş barı, sökme barı sıçratma, sürtme barı, tamzara
barı, tatyan, tavuk barı, tello, temirağa, tersine, tikine bar, Tortum barı,
Durna barı,Uzundere,Yayla barı,Hançer Barı