Çalgılar vurmalı, nefesli ve telli
çalgılar diye üçe ayrılır.
VURMALI ÇALGILAR
Davul :
Davul bar oyununun ayrılmaz bir parçasıdır. Barlarda kullanılan davul özel
olarak hazırlanır. Genellikle 60 cm çapında 70 cm yüksekliğinde yağsız ve
budaksız çam kasnaklara koyun ve keçi derisi gerilir. Üst deri tokmak alt deri
değnek vurmak için kullanılır. Zurnaya göre akort edilen bu tip dışındaki
davullar Erzurum'da tercih edilmez. Yeğ tutulmayan davullara sağir davul, teneke
sedalı davul ve çingene davulu terimleri kullanılır. Davul aksamları
şunlardır: Kasnak: Yuvarlak ve geniş tahta kısım Çember: Kasnağın iki
tarafını kaplar Deri: Kasnağın üst ve alt kısmına geçirilir. Tokmak: Sağ
elle tutulan ucu top şeklinde değnektir. Çokmak: Sol elle tutulan ince
değnektir. Gaytan: Davulu boyuna asmaya yarayan iptir.
Çalınışına
göre davullar: Tabl-ı Beşaret: Cihat da kale elde edildiği zaman çalınan
davula denir. Kalede çalınır Tabl-ı Asayiş: Savaşta gece yarısı askerin
yönünü bulabilmesi için çalınan davuldur. Tabl-ı Cenk : Savaş duyurusu yapan
davullara denir.savaşın başladığı haber verilir. Derbest Davulu : Yatsıdan
sonra sur kapılarının örtüldüğünü duyurmak için çalınan davuldur — Davul,
zurna ile adam aranmaz — Davul dengi dengini döver — Davulsuz düğün,
köpeksiz köye benzer — Davulun sesi uzaktan hoş gelir
NEFESLİ
ÇALGILAR
Zurna : Kelimenin aslı Farsça dır.Şimşir,dişbudak
gibi sert ağaçlardan yapılan ağız kısmında uca doğru genişleyen keskin sesli
nefesli çalgıdır. — Kaba Zurna: En büyük boydaki zurna türüdür. — Zurna:
Orta boyda olandır. — Cura Zurna: Küçük boy olup tiz seslidir. Zurnada üst
kısımda yedi alt kısımda bir delik vardır. Üst yedi delikle ses ayarı
yapılırken, alttaki tek deliğin pek bir fonksiyonu olmamakla beraber tükürüğü
dışarı atmak için kullanılır.
Kaval : En ilkel nefesli
çalgılardandır. Bütün milletlerin musikisinde az çok benzerleri bulunur.
Ihlamur, Gürgen ve ardıç ağacına kızgın demirle delik açılarak
yapılır.30-80
cm arasında uzunluklara sahip olabilir. Kamıştan da
yapılanları vardır.
Mey(Ney) : Dilsiz kavala benzeyen bir gövdeye
kamış takılmak suretiyle ses elde edilen nefesli bir çalgıdır. Gövde kısmı için
erik ağacı tercih edilir. Erik ağacı bulunmazsa şimşir, gürgen veya dut
ağacından yapılabilir. Boyu 30
cm kadardır.
TELLİ ÇALGILAR
Çöğür
: Türk halk musikisinde kullanılan bir çalgıdır. XVII. asırda klasik
musikide de kullanılmıştır. Bağlamaya benzer. Teknesi biraz daha büyüktür. Altı
çift tellidir. Uzunluğu 110
cm.dir
Saz (Bağlama) : Erzurum sazı,
Anadolu’da ki diğer sazlarla aynı olup üç çifte tellidir. Ortalama boyu
30 cm
teknesi 40
cm olmak üzere 70 cm dir. İnce
seslidir.
